Mustafa Fevzi Çakmak
1876 - 1950

Aile Durumu

12 Ocak 1876'da İstanbul'da Anadolu Kavağı'nda doğdu. Çakmakoğullarından Topçu Albayı Ali Sırrı Bey'in oğludur. 10 Nisan 1950'de vefat etti ve İstanbul Eyüp Sultan Mezarlığına defnedildi.

Öğrenim Durumu

Beş yaşında iken Rumeli Kavağı'ndaki Sadık Hoca Mahalle Mektebine yazıldı. İki yıl sonra da Sarıyer'deki Hususi Hayriye Mektebine devam etti. 10 yaşında Selanik'te askerî ortaokula başladı. Daha sonra İstanbul'a gelerek 1887 yılında Soğukçeşme Askerî Ortaokuluna kaydoldu. Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra Mart 1890'da Kuleli Askerî Lisesine devam etti. Şubat 1893'te ikinci olarak buradaki tahsil hayatını tamamladı. 29 Nisan 1893'te girdiği Harp Okulundan 28 Ocak 1896'da teğmen, devam ettiği Harp Akademisinden 25 Aralık 1898'de kurmay yüzbaşı olarak mezun oldu. Fransızca, İngilizce, Almanca, Rusça, Farsça, Arapça, Arnavutça ve Sırpça biliyordu.

Yükselme Tarihleri

28 Ocak 1896'da teğmen,

16 Mart 1897'de üsteğmen,

25 Aralık 1898'de kurmay yüzbaşı,

6 Şubat 1901'de kurmay kıdemli yüzbaşı,

20 Nisan 1902'de kurmay binbaşı,

19 Temmuz 1906'da kurmay yarbay,

17 Aralık 1907'de kurmay albay,

19 Ağustos 1909'da binbaşı (rütbe tasfiyesinden dolayı),

29 Eylül 1910'da kurmay yarbay,

24 Kasım 1913'te kurmay albay,

2 Mart 1915'te tümgeneral,

28 Temmuz 1918'de korgeneral,

3 Nisan 1921'de orgeneral,

31 Ağustos 1922'de mareşal.

Askerî Görevleri

Harp Akademisinden mezun olduktan sonra Genelkurmay Dairesi 4'üncü Şubesine,

11 Nisan 1899'da 3'üncü Ordu 18'inci (Mitroviçe) Tümen Kurmaylığına atandı.

1908 yılında 18'inci Tümen merkezindeki Topçu ve Piyade birliklerine mensup subayların Selanik'teki arkadaşlarıyla temasa geçerek Mitroviçe'de kurdukları İttihat ve Terakki Cemiyetinin bir şubesinde Gizli İdare Heyeti Başkanı olarak görev aldı.

29 Aralık 1908'de Taşlıca Mutasarrıfı ve 35'inci Tugay Komutanı olarak atandı.

19 Ocak 1910'da açığa alındı.

27 Nisan 1910'da Taşlıca Mutasarrıflığı uhdesinde kalmak üzere geçici olarak Mürettep Kosova Kolordusu Karargâhında görevlendirildi.

27 Temmuz 1910'da Mürettep Kosova Kolordusu Kurmay Başkanı,

15 Ocak 1911'de Genelkurmay Dairesi 5'inci Şube Müdürü,

18 Nisan 1911'de Mürettep İşkodra Kolordusu Kurmay Başkanı,

2 Ekim 1911'de Batı Ordusu Komutanlığı Kurmay Başkanı,

6 Ekim 1911'de İpek Sancağı Mutasarrıfı olarak atandı.

19 Ekim 1911'de İstanbul'a dönerek Genelkurmay'daki görevine devam etti.

11 Şubat 1912'de Arnavutluk ve Üç Rumeli Vilayeti (Selanik, Manastır, Kosova) hakkında alınmış olan ıslahat kararlarının uygulamasına geçmek üzere Dâhiliye Nazırı Hacı Adil Bey'in başkanlığında teşkil edilen kurulda görev aldı.

 

9 Mayıs 1912'de Sadarette teşkil edilecek sekreterlikte görevlendirildi.

 

3 Temmuz 1912'de 21'inci Yakova Tümen Komutan Vekili,

 

6 Ağustos 1912'de Kosova Genel Kuvvetler Komutanlığı Kurmay Başkanı,

 

29 Eylül 1912'de Vardar Ordusu Komutanlığı 1'inci Şube Müdürü,

 

2 Ağustos 1913'te Ankara Redif Tümeni Komutanı,

 

6 Kasım 1913'te 2'nci Tümen Komutanı,

22 Aralık 1914'te 5'inci Kolordu Komutanı olarak atandı. 13 Temmuz 1915'te komutanı olduğu 5'inci Kolordu ile Çanakkale Cephesi'ne katıldı. Bu cephede İkinci Kerevizdere Muharebesinde düşmanı püskürmeye muvaffak oldu.

10 Aralık 1915'te 5'inci Kolordu Komutanlığı uhdesinde kalmak üzere Anafartalar Grubu Komutan Vekili olarak görevlendirildi.

19 Nisan 1916'da Doğu Cephesi'nde 3'üncü Mıntıka Komutanı olarak atandı. Bu cephede Çoruh - Kaledere - Tercan Muharebelerinde Ruslara karşı çarpıştı.

7 Eylül 1916'da 2'nci Kafkas Kolordu Komutanı,

5 Temmuz 1917'de Diyarbakır'da bulunan 2'nci Ordu Komutanı,

9 Ekim 1917'de Filistin Cephesi'nde bulunan 7'nci Ordu Komutanı olarak tayin edildi. (9 Ekim 1917'de Filistin Cephesi'nde bulunan 7'nci Ordu Komutanı olarak tayin edildi. Bu cephede 30 Ekim - 3 Kasım 1917 tarihlerinde Gazze - Birüssebi, 3 - 5 Kasım 1917'de Çekilme Muharebeleri, 15 Kasım 1917'de Kudüs - Yafa Muharebelerine katıldı.)

Daha sonra hastalanarak tedavi için İstanbul'a gitti.

24 Aralık 1918'de Genelkurmay Başkanı,

14 Mayıs 1919'da 1'inci Ordu Kıtaatı Müfettişi olarak atandı.

3 Kasım 1919'da Meclis-i Vükela kararı ile Anadolu'daki komutan ve subayların durumunu tahkik için gönderilecek Nasihat Kurulunda görevlendirildi.

31 Aralık 1919'da Askerî Şura Üyesi,

3 Şubat 1920'de Harbiye Nazırı olarak atandı.

3 Mart 1920'de Sadrazam Ali Rıza Paşa'nın istifasıyla açığa alındı.

8 Mart 1920'de kurulan Salih Paşa Kabinesinde tekrar Harbiye Nazırı olarak atandı.

8 Nisan 1920'de kabinenin çekilmesiyle nazırlık görevi sona erdi.

Daha sonra Anadolu'ya geçip 27 Nisan'da Ankara'ya geldi.

3 Mayıs 1920'de Kozan Milletvekili sıfatıyla, Millî Savunma Bakanı olarak seçildi. Aynı zamanda Heyet-i Vekile (Bakanlar Kurulu) Başkan Vekilliği görevini yaptı.

9 Kasım 1920'de diğer görevlerine ek olarak Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti Vekili,

24 Ocak 1921'de önceki görevlerinin yanı sıra Heyet-i Vekile Başkanı,

5 Ağustos 1921'de Millî Savunma Bakanlığı görevinden çekilip asaleten Genelkurmay Başkanı olarak atandı.

10 Temmuz 1922'de Heyet-i Vekile Başkanlığı görevinden istifa etti ve 12 Temmuz 1922'de Genelkurmay Başkanı olarak kaldı.

27 Ekim 1922'de İsmet Paşa'nın Dışişleri Bakanı olması üzerine Genelkurmay Başkanlığı uhdesinde kalmak üzere Batı Cephesi Komutanı olarak atandı.

14 Ağustos 1923'e kadar Kozan Milletvekili, bu tarihten sonra da İstanbul Milletvekili olarak görev yaptı.

31 Ekim 1924'te milletvekillikten istifa etti.

23 yıl Genelkurmay Başkanlığı görevinde bulunduktan sonra 12 Ocak 1944'te yaş haddinden emekliye ayrıldı.

Katıldığı Savaşlar

1911 - 1912 Trablusgarp Savaşı,

1912 - 1913 Balkan Savaşı,

1914 - 1918 Birinci Dünya Savaşı,

1919 - 1922 İstiklal Savaşı.

Nişan ve Madalyaları

23 Aralık 1899'da Gümüş İmtiyaz Madalyası,

23 Ağustos 1900'de Beşinci Dereceden Mecidî Nişanı,

17 Temmuz 1908'de Dördüncü Dereceden Osmani Nişanı,

Temmuz 1915'te Harp Madalyası,

14 Kasım 1915'te Muharebe Gümüş İmtiyaz Madalyası,

26 Aralık 1915'te Alman İmparatorluğu'nun İkinci Sınıf Demir Salip Nişanı,

21 Ekim 1916'da Alman Harp Madalyası,

21 Ekim 1916'da Avusturya - Macaristan İkinci Sınıf Meziyeti Askeriye Salip Nişanı,

11 Kasım 1916'da Muharebe Altın İmtiyaz Madalyası,

23 Eylül 1917'de Kılıçlı Osmani Nişanı,

7 Aralık 1917'de Yeniden Birinci Dereceden Kılıçlı Mecidî Nişanı

25 Şubat 1918'de Alman Birinci Dereceden Kron de Prus Nişanı,

Haziran 1918'de Croix de Fer Nişanı,

21 Kasım 1923'te Kırmızı Yeşil Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.

Askerlik Sonrası Aldığı Görevler

1946 yılında VIII. Dönem Demokrat Parti listesinden İstanbul Milletvekili olarak seçildi.

1948'de Millet Partisinin kurulmasında görev aldı ve şeref başkanlığı yaptı.

Yazdığı Eserler

Büyük Harpte Şark Cephesi Hareketleri,

Garbi Rumeli'nin Suret-i Ziyaı ve Balkan Savaşı'nda Garp Cephesi, adlı eserleri vardır.